یهکخستنهوهی ههردوو ئیدارهههنگاوێکی ئهرێنی بوو، با خۆمان بۆ ههنگاوهکانی داهاتوو ئامادهبکهین

راگهیاندنی یهکخستنهوهو تێکهڵاوکردنهوهی ههردوو ئیدارهی سلێمانی و ههولێر بۆ پێکهێنانی حکومهتی ههرێمـی کوردستان هیواکانی لای خهڵکی کوردستانی زیندووکردۆتهوه. رێککهوتن لهسهر پێکهێنانی حکومهتی ههرێم ههنگاوێكی ئهرێنی بوو، بهڵام ناکرێ بهدهستکهوت و مژدانهی کهموێنهباسی لێوهبکهین . دهستکهوت ئهوهیهلهدوژمن دهسهندرێتهوهیان کارێکی کهموێنهو شایستهیهوبۆیهکهمین جار بۆ بهرژهوهنی گهل بهڕێوهدهبرێ، کهچی پێشتر تاکهحکومهتێکی ههرێمی کوردستان ههبوو، لهلایهن ههردوو هێزی دهستهڵاتدار و لهئاکامی شهڕی نێوهخۆوه دوو لهت کراو دوو ئیدارهی لێکهوتهوه. ئهمهش کتومت وهک شکاندنی شووشهی پهنجهرهیهک دێتهبهرچاو ، ئهوانهی شکاندوویانهناچار دهبن بهسیکۆتین بهیهکهوهی بنووسێننهوه، ههڵبهت بهیهکهوهنووساندنهوهی پارچهکانی ئهو پهنجهرهشکاوهدرزی تێدا بهجێدهمێنێ ، ئێستاش ئهگهر لهسهر یهکخستنهوهی ههردوو ئیدارهکهو پێکهێنانی حکومهتێکی یهکگرتوو رێککهوتن کراوه، هێشتا ئهو درزانهلهدابهشکردنی پۆست و دهستهڵاتهکاندا ماونهتهوهو لهبهرچاوانن . لهوانهیهههردوو لایهن و سیاسهتمهدارانی دیکهو خهڵکی کوردستانیش لهسهر فیفتی - فیفتی هاوڕا نهبن و بهسیاسهتێکی شکست خواردووی بێ بهرههمی بزانن، بهڵام دیسانهوهشێوازی رێککهتن بۆ پێكهێنانی حکومهتی ههێم زۆر لهفیفتی-فیفتییهوهنزیکه. بۆ ئهوهی رابردوو دووپات نهبێتهوهسهردهمهکهوا دهخوازێ کهههردوو لایهن سوود لهدهرس و ئهزموونهکانی پێشوو وهربگرن و ههڵهکان دووبارهنهکهنهوه. لۆژێکی هاوچهرخانهو دیموکراسیانهپێڕۆبکهن و بهرهو داهاتووێکی پرشنگدار ههنگاو ههڵبگرنهوه. دووبارهنهکردنهوهی رابردوو تهنیا بهقسهی رووت و بهبهڵینی سهرزارهکی و گرهنتی ئهخلاقی مسۆگهر نابێ . ئهزموونی سۆز و بهڵێنهکانی رابردوو ئهوهندهخۆش نهبوون تا ههنووکهبهسووک و ئاسانی پشتیان پێ ببهسترێن و باوهیان پێ بهێنرێن. دهبێ بوێرانهو بهگیانێکی وهرزشوانی و وڵاتپارێزییهوهپهنجهلهسهر ههڵهو کێماسیهکان دابنرێ و رێگهچارهبۆ دووپات نهبوونهوهیان بدۆزرێتهوه. باشترین رێگهچارهش ئهوهیه لهناخی کهسهکان و لهسیاسهتی رۆژانهی بهرپرس و حزبهکاندا باوهڕ به چهمک و سیستهمی دیموکراسی بهێنرێ و دهکار بکرێ . لهکارو کردهوهکاندا بهرانبهر رهت نهکرێنهوهو بهسووک تهماشا نهکرێن ، کهس خۆی بهخاوهنی رههای گهل و نیشتیمان نهزانێ . ئهگهرچی ههنووکهسهرداوی ئهو باوهڕبوونهبهباریکی دهبینرێ ، بهڵام دیسانهوهنیگهرانی و دڵهڕاوکێ و مقۆمقۆکان کۆتا نهبوونهو خهڵک گوێی بۆ ههواڵهکانی پشتی پهردهکان ههڵخستووهو نیگای چاوهکانیشیان لهسهر ههنگاوهکانی داهاتوو گیرکردووه.

لهوهتهی رێککهوتن لهسهر یهکخستنهوهو پێکهێنانی حکومهتی ههرێم کراوهدهیان نووسهر و سیاسهتمهدار بهنووسین رامان و پێشنیاری خۆیان سهبارهت بهو ههنگاوهدهربڕیوه، بهداخهوههیچیان شانسی تهواویان بهسهرکهوتنی پرۆژهکه نهبهخشیوهو بهگومانهوهئاماژهیان پێداوهو هیوایان خواستووهکهراستهڕێ بگرێ و جارێکی دیکهنهگلێتهوه. ههندێ سیاسهتمهدار گللهیی لهوهدهکهن کهههردوو لایهن رێککهوتوون و پرسیان بهلایهنهکانی دیکهنهکردووه . من لهلایهن خۆمهوهئهو گللهیانهرهت دهکهمهوه و دهستخۆشیش لهههردوو لایهن دهکهم . ئهو دوو لایهنهله ههڵگیرساندنی شهڕی نێوهخۆ و دوو لهتکردنی حکومهتی ههرێم و درێژهدان بهبراکوژی پرسیان بهلایهنهکانی دیکهنهکردووه، ئهوانهی پرسیشیان پێکرابێ بوونهتهبهشێک لههاوکێشهکهو وهک ئهوان تێیدا سوودبهخشبوون و بهرپرسیارێتی لهتکردنیانیشیان لهئهستۆ کهوتووه. لهم پێوهندییهدا ئهرکی لایهنهوڵاتپارێزهکان گللهیی و رهخنهگرتن نیه، ئهوهیهکهدهستخۆشیان لێبکهن و ههردوو لایهن لهسهر پتهوکردنی رێککهوتنهکهدڵگهرم بکهن و هانیان بدهن و پشتیان بگرن و پێشنیازی باشیان بۆ گهڵاڵهبکهن و چاویان لهدهستکهوتی تاکهکهسی و رێکخراوهیی نهبێ و بهرژهوهنی باڵای نیشتیمان بکهنهئامانج و دهستهواییان لهگهڵدا بکهن .

ئهگهر ههردوو لایهنی ناکۆک ئهوێ رۆژێ لهدوولهتکردنی حکومهتی ههرێم قازانجی رێکخراوهییان کردبێ و زۆرترین دهستکهوتیان بهنسیب بووبێ، ئهمڕۆش ئهو دوو لایهنهلهیهکخستنهوهو پێکهێنانی حکومهتی ههرێم لهههمووان زیاتر سوود مهند دهبن و قازانجی رێکخراوهیی دهکهن و لهژێر باری گوشارهکانی دهرهکی و ناوهخۆییدا دێنهدهرێ و لاپهڕهیهکی سپیان بۆ دهکرێتهوه. ئهزموونی ٣ ساڵی رابردووی ئهوان لهگهڵ حکومهتی عێراق ئهو راستیهی سهڵماندووه ههرکاتێ ئهوان یهکگرتووبووبن ، دهستکهوتی رێكخراوهیی و نهتهوهیی زۆرتر وهدهست هاتوون . ئهگهر لایهنهکوردستانیهکان یهکگرتوو نهبان نهپۆستی سهرکۆماری و وهزارهتی دهرهوهبهکورد دهدران نهحکومهتی بهغدادیش ناچار دهکرا بهڵێنی جێبهجێ کردنی مادهی ٥٨ بدات . ئهمڕۆ سوود و قازانجهکانی یهکڕێزی و هاودهنگی نێوان لایهنهکوردستانیهکان لهسهر ههموو ئاستهکاندا خۆیابووه. ئهوهی لهدهرهوهی ئهو بازنهیهدا کایه بکات و ههوڵی تاکڕهوی و خۆسهپاندن بدات زیانی لێدهکهوێ و تێکدهشکێ .

پێکهێنانی حکومهتێکی یهکگرتووی ههرێمی کوردستان ههنگاوێکی ئهرێنی یهکخستنهوهی نێو ماڵی کۆمهڵگهی کوردهوارییه، بهڵام بهتهنیا بهم ههنگاوهش مسۆگهر نابێ و پێکنایێ . یهکخستنهوهی نێوماڵی کوردستانیان لهیهکسانبوونی تاکهکانی کۆمهڵگهلهئهرک و مافهکانیاندا بهرجهستهدهبێ . تا سیاسهتی هاوێرکردن و خۆ سهپاندن و نهخوێندنهوهی بهرانبهر ههبێ ، تا بهرژهوهندی رێکخراوهیی و تاکهکهسی بخرێتهسهرووی بهرژهوهندهکانی گهل و نیشتیمانهوه کۆمهڵگهله نێودابڕان و پهرتهوازهیی دهتلێتهوهو دهنگی گللهیی و رهخنهو ناڕازیبوونیش بهرزتر دهبیسترێن . دهستهڵاتدارانی کوردستان دهبێ بهیهک چاو لهوڵاتیان بڕوانن و بهگوێرهی لێهاتوویی و شیاوییان ئهرکیان پێبسپێرن و لهدامودهزگهکانی دهوڵهت دایانبمهزرێنن و پاداشتیان بدهنهوه. دهزگهکانی حکومهت و سهرمایهکانی نیشتیمانی هی تێکڕای مرۆڤهکانن ، نابێ لهپهنای بیانۆی جۆراوجۆرهوهدهستهو گروپ و رێکخراوی دیکهی لێ بێبهش بکرێن . حکومهت هاوکێشهی ئهرک و مافهکانی خۆی بهوردی بخوێنێتهوهو ههنگاوی بۆ ههڵبگرێتهوه. حکومهت بۆ راژهو خزمهتکردن بهکۆمهڵگه پێکدههێنرێ ، ئهگهر نهیتوانی وهکو پێویست خزمهت بکات و وڵات بهرهو ئاوهدانکردنهوهو گهشهپێدان بهرێ ، لهحکومهتی خزمهتگوزارهوهبهرهو حکومهتێکی خۆسهپێنهرو ناحهز بهجهماوهر دهڕوا و لهدوا وێستگهدا تێکدهشکێ . مخابن لهساڵانی رابردوودا حکومهتهکانی ئێـمهلهئاست ئهو بهرپرسیاریهتیهدا نهبوونکهگهل پێی دابوون و متمانهی پێبهخشیبوون . دهستهڵاتداران کاتێ پڕۆژهیهکی خزمهتگوزارییان بهڕێوه بردووهبهناز و فیزهوهبهسهر جهماوهریان فرۆشتۆتهوهو داوایان کردووهستایشیان بکهن و بهشان و باڵیاندا ههڵبڵێن . ئهم جۆرهسیاسهتهلههیچ شوێنێکی جیهاندا باوی نهماوه. بهکۆنهپارێز و خۆسهپێنهرو پاوانکار ناونراون . دهبێ حکومهتی داهاتوو لهسهر سێ کۆڵهگهی ( حکومهت بۆ ههمووان ، ریشهکێشکردنی گهندهڵی ، خزمهتکردن لهبهرانبهری متمانهی جهماوهر) بهرنامهکانی خۆی دابڕێژێ و پڕۆژهخزمهتگوزاریهکانی خۆی دهستپێبکات . ههنگاوی گرنگ و لهپێشی حکومهت ئهوهیهمتمانهبۆ جهماوهر و لایهنهکانی دهرهوهی دهستهڵات بگێڕێتهوه و بهرهو بهختهوهرکردنی کۆمهڵگهو پێشخستنی وڵات ههنگاو ههڵبگرێتهوه. ئهرکی حکومهتی ههرێم ئهوهیهلهبهرانبهر سیاسهت و کردهوهناحهزهکانی حکومهتی بهغداد ههڵوێست وهربگرێ و بۆ گێڕانهوهی کهرکوک و ناوچهدابڕاوهکانی دیکهکار بکات ، تا لهههڵبژاردنی داهاتووی پهرلهمان کهچاوهڕوان دهکرێ لهسهرهتای ٢٠٠٨ بهڕێوهبچێ ، تێكڕای دانێشتووانی باشووری کوردستان ئازادانهبهشداری تێدا بکهن .

رێکار ئهحمهد

22-1-2006