عيراقي
فيديرالَ
خؤتان خؤش
…ليَ
سةرؤك بوش سلاَوي
هةية
د.جةبار
قادر
سةرضاوة
نزيكةكان لة
وت و ويَذةكاني
دةستوري
هةميشةيي
عيراقةوة
ئةوةيان
راطةياند كة
نيَوي عيراق
هيوا و ئاشتي
تةنها (
كؤماري عيراق
) دةبيَ . ئةم نيَوة
هيض ئيماذيَكي
تيَدا نية كة
سيستةمي
سياسي لةو ولاَتة
فيديرالية .
بةمةش
دةستةواذةي
دةولَةتي
عيراقي
فيديرالَ ، كة
تةنها ميدياي
حيزبي كوردي
لة ماوةي دوو سالَي
بانطةشةي بؤي
دةكرد،
ثوكايةوة .
تةرخانكردني
ضةند خالَيَك
بؤ باسي
تايبةتمةنديَتي
هةريَمي
كوردستان لةم
دةستورةدا
بايةخيَكي
ئةوتؤي نابيَ
. ئةمة زياتر
بؤ ئؤتؤنؤمي و
سيستةمي
نامةركةزي
دةطونجيَ نةك
بؤ سيستةميَكي
فيدرالي كة بة
راشكاوةيي
دان بة
جياوازييةكاندا
دةنيَ و بة
وردي دةسةلاَتي
نيَوان هةريَمةكان
و حكومةتي
فيديرالَ
دةستنيشان
دةكا .
ئةو رؤذةي
شيعةكان لة
ثالَ كؤماري
عيراقي
فيديرالَدا
ئيسلاميان
قوت كردةوة ،
بة ئاشكرا
ديار بوو كة
لة بةرامبةر
هةلَطرتني
ئيسلاميدا
ثرؤذةي لا
بردني
فيديرالي لة
ئاراداية .
ئةمة
وةرضةرخانيَكة
ثرؤسةكة سةر و
بن دةكا و
ئةوةي ضةند
سالَة كورد
باسي ليَوة
دةكا دةثوكيَتةوة
.
لة
بةرامبةر
ئةوةي كة
عيراق بةوة ثيَناسة
بكريَ كة ولاَتيَكي
فرة رةطةز و
فرة ئاين و
فرة كولتورة و
لانكةيةكي
شارستاني
مرؤظايةتية ،
عيراق بة بةشيَك
لة جيهاني يا
دةوروبةرة
عةرةبي و
ئيسلاميةكةي
ثيَناسة
دةكريَ . رؤلَي
ئايني ئيسلام
ئةوةندة
طةورة
كراوةتةوة دةبيَ
ئةو عيراقةي
دادةمةزريَ
زياتر لة ئيَران
و ئةفغانستان
بضيَ ، نةك لة
دةولَةتيَكي
ديموكراتي
سةردةم . لة
بةر ئةوةي
رابةراني كورد
كةساني
عيلماني و
ديموكرات نين
و باوةريان بة
سةروةري
قانون و
جياكردنةوةي
دةسةلاَتةكان
و ئاين لة
دةولَةت نية،
نابيَ زؤرمان
لا سةير بيَ
كاتيَ ملكةضي
داخوازي
طروثة ئايني و
مةزةبيةكان دةبن
. ئةوان
لة بةر دلَي
سةرؤك بوش
هةنديَ
ركةبارايةتي
دامةزراندني
دةولَةتيَكي
مةزةبيان لة
عيراق دةكرد ،
ليَ كاتيَ
بينيان زةلَماي
خةليل زادي
جةعفةري
ثيرؤزبايي
لةو خالاَنة
دةكا و بة
وتةي
سياسةتمةداريَكي
نيَوداري
كورد لةوة
دةضيَ خةريكي
( زةواجي
موتعة بيَ ) ، خؤيان
لةو ثرسة بيَدةنط
كرد .
وا ثيَدةضيَت
ثرسي زمانيش
بةوة برابيَتةوة
كة كوردي لة
تةك زماني
عةرةبيدا ،
زماني فةرمي
بيَ لة ( هةريَم
) دا. ئةمةش
زؤري لةوة
زياتر نية كة
لة قانوني زمانة
خؤجيَي (1932 ) و
ئؤتؤنؤميةكةي
سةدام حوسيَندا
(1974 ) هاتووة.
باوةر ناكةم
سةركردايةتي سياسي
كورد لةم
بوارةدا كيَشةي
زؤري هةبيَ .
دواي ضواردة
سالَ
لة دةسةلاَتي
(خؤمالَي
كوردي ) ئيَستاش
زوربةي هةرة
زؤري
ئةنداماني
ئةو سةركردايةتية
كاتيَ بة
كوردي
دةثةيظن ،
دةبيَ مرؤظ
بةزةيي بةم
زمانةدا بيَ .
خؤزطة وةكو
كؤماري
كرطيزيا يةكيَك
لة مةرجةكاني
خؤ هةلَبذاردن
بؤ
سةرؤكايةتي و
ثارلةمان و
ثؤستة طرنطةطان
تاقيكردنةوة
و دةرضون
بواية لة زماني
دايكدا ، ئةو
كاتة (دلَسؤزي
بؤ طةل) لة سويَندي
ئةنداماني
ثارلةمان و
وةزيراندا
نةدةبوو بة
(دلَسؤزي بؤ
طةلَ ) !!.
لة سيَبةري
ئةو
ثاشةكشةية لة
هةموو ئةو
مافانة ثيَداطرتن
لة سةر
دابةشكردني
داهاتي نةوت و
كانزا
سروشتيةكان
واتايةكي
ئةوتؤي ناميَنيَ
، ئةطةر
بةرذةوةندي
حيزبي و خيَزاني
و تاكةسةي تيَدا
نةبيَ . ئةطةر
ئاكامي
عيراقي
ديموكراتي و
فيديرالي و
فرةحيزبي و
دادوةري و…تاد وا
بةو دةردة ضوو
، ئةوا
ضارةنوسي
كةركوك و
دةظةركاني
تري كوردستان
لة بةر
رؤشنايي ئةم
بارةدا طةليَ
قةتراني تر
دةبيَ .
واتا
عيراقي هيوا و
ئاشتي نة دةبيَ
بة دةولَةتيَكي
فيديرالي و نة
ديموكراسي ،
بةلَكو ئةطةر
ئةو دةستورة
مةزةبيةي
بةسةردا سةثيَنرا
ئةوا دةبيَتة
جةنطةَلَستانيَ
كة تةنها
ثياواني
موقتةدا و
زةرقاوي و
دةستةي (
زاناياني )
موسولَمان و
ميليشاي بةدر
و فةزيلة و
دةعوة و دز و
جةردة و
كةساني خةلَك
رفيَن و
هةلثةرست
تةراتيَني تيَدا
بكةن .
رابةراني
كورد هةر لة
ئيَستاوة بةر
لةوةي
رةشنوسي
دةستورةكة
بلاَوبكريَتةوة
و ئةوة ئاشكرا
ببيَ كة
حيسابةكانيان
كورتيان هيَنا
و بكةونة سةر
زمان و بن
زماني هةموو
لايةك ،
ثاكانةيان
حازرة و دةلَيَن
طرنط
ناوةرؤكة نةك
فؤرم . دةبيَ
هةر لة ئيَستاوة خؤمان
بؤ بالؤرةي
فؤرم و نيَوةرؤك
لة ميدياي
حيزبي
كورديدا
ئامادة بكةين
.
سةير و
سةمةرة
لةوةداية كة
ئةم ئةنجامة
ثر لة نةهامةتي
و شكستة
لةوةوة
نةهاتووة كة
خوانةخواستة
وت و ويَذكةراني
كورد و راويَذكةرانيان
بة كابراي
ئةمريكيشةوة
، كة لة طؤر
هةنديَ
زانياري سالاَنة
دوو سةد هةزار
دؤلار لة
هةردوو
حكومةتؤكةكة
وةردةطريَ ،
كةم توانا و
بين كورت
بوونة و
ئةواني دي شارةزا
و بين دريَذتر
بوونة ، بةلَكو
هؤيةكة هةمووي
لة ( سلاَوي
سةرؤك بوش )
سةرضاوةي
طرتووة .
سةرضاوة باوةرثيَكراوةكان
لة نيَو ليَذنةي
دةستورةوة
ئةوة
رادةطةينن كة
هةر كيَشةك لة
وت و ويَذةكاندا
لة سةر هةر
ثرسيَك هاتبيَتة
كايةوة و تيَيدا
كورد لايةنيَك
بووبيَ ، ئةوا
يةكسةر سلاَوي
سةرؤك بوش
طةيشتؤتة
رابةراني
كورد . ئةطةر كيَشةكان
زؤر ئالَؤز
بووبن ئةوا
سلاَوةكةي
سةرؤك طةرم
بووة و هةنديَ
جاريش سلاَوي
تؤني بليَري
خراوةتة ثالَ
.
هةموو ئةو
ثرسانةي
ثةيوةندييان
بة كوردةوة هةية
نةك لة سةر ميَزي
طفت و طؤ ، بةلَكو
لة ريَطةي سلاَوي
سةرؤك بؤشةوة
بةو دةردة
براون .
رابةراني
كورد لة ماوةي
زياتر لة دوو
سالَدا لة
بةرامبةر
ئةمريكادا
وشةي ( نةئيان )
بةكارنةهيَناوة
. ئامادة
نةبوونة هيض
قةيرانيَك
دروست بكةن و
دةست بة رووي
داخوازيةكاني
ئةمةريكاوة
بنيَن . لة وةش
خراثتر
رابةراني
شيعة و سوننةي
عةرةب سةيري
كورديان وةكو
كريَطرتةي
ئةمريكا
كردووة . دةبيَ
لةمةدا رةخنة
تةنها لة
رابةراني
خؤمان بطرين ،
خؤ شيعةش
ئةوةندةي ئيَمة
و بطرة
زياتريش
قازانجي لة
كةوتني بةعس
كردووة ، بؤ
ئةمريكايان
ناضار كرد طويَ
لة هةموو
خواستةكانيان
بطريَ ،
تةنانةت
ئةوانةشي كة
دذي هةموو
بانطةشةكاني
خؤيةتي . كاتيَ
رابةراني
شيعة و بة
تايبةتي
سوننة ئةم
ملكةضيةي كورديان
بؤ خواستي
ئةمريكا بيني
، بؤ برانةوةي
هةموو كيَشةيةك
لة طةلَ كوردا
سةردانيَكي
ئةمريكييةكان
بةس بوو.
لةم
ثةيوةندييةي
كورد و
ئةمريكادا كة
ميدياي حيزبي
بة
هاوثةيمانيَتي
نيَوي دةبا
تاوةكو ئيَستا
كورد هةر
زةرةرمةند
بووة و
ضاوةروانيش ناكريَ
لةمةودوا
ثةوةندييةكان
بة شيَوةيةكي
تر بةريَوة
ببريَن .
سةثاندني ئةم
ديدة بة سةر
كوردا لة
ناوضةكةدا ،
مةبةستم لةو
ديدةية كة
كورد وةكو
طةليَكي كريَطرتة
بؤ ئةمريكا ،
مخابن بة بيَ
هيض
بةرامبةريَكي
ديار ، زيانيَكي
زؤري بؤ
نةوةكاني داهاتوو
دةبيَ و
باوةريش
ناكريَ
ئةمريكا بة
ضاوي ريَزةوة
سةيري كةسانيَك
بكات كة بةو
ئاسانية دةست
لة مافةكاني
خؤيان لة ثيَناويَ
خةلَكيدا هةلَبطرن
.
سةرضاوة
باوةثيَكراوة
واي
راطةياندووة
كة يةك سلاَوي
سةرؤك بوش ،
ئةطةر طةرميش
نةبووبيَ ، بؤ
مام جةلال بةس
بووة بؤ ئةوةي
بيَ يةك و دوو
خواستي
ئةمريكاييةكان
بة جيَ بيَنيَ
، ليَ كاك
مةسعود جاري
وا هةبووة بة
دوو يا سيَ
سلاَو ئةوجا
قايل بووة .
ئةطةر
كورد هةلَوةستةيةك
نةكا و
قةيرانيَك
دروست نةكات و
هةموو
لايةنةكان ،
بةر لة هةر
لايةكيش
ئةمريكايةكان
ناضار نةكا ريَز
لة داخوازييةكاني
بطرن، ئةوا
جاريَكي ديش
دةبيَ
بالؤرةي
دوذمناني
كورد و هةلَةي
ميَذوو و
نازانم ضي ليَبدةين
. رةتكردنةوةي
ئةم دةستورة و
نانةوةي قةيرانيَكي
طةورة كة
عيراق و
ناوضةكة
بةةذيَنيَ
تةنها ريَطةية
كة كورد لةم
تةنطةذةية
دةربكات .