ئايا تابوورى ثيَنجةم رِيَثيَوان دةكا؟!
رِذيَمة ملهورِو داثلوَسيَنةرةكان بة بيانووى ثيلانى
دةرةكى و هةبوونى تابوورى ثيًَنجةم دلَرِةقانة دةنطى نةيارو رِةخنةطرانى خوَيان كث
دةكةنةوة, بةهيَز وةلاَمى خواستء داخوازييةكانى جةماوةر دةدةنةوة. رِذيَمى بةعس بة
دريَذايى 40 سالَ لةثةناى هةبوونى مةترسى دةرةكى، ثاراستنى سةروةرى نيشتيمان،
دةستتيَوةردانى بيَطانة لة كاروبارى ناوخوَ دريَذةى بةكوشتارو رِةشةكوذى نةيارانى
خوَيدا. لة بةرانبةر خواستة رةِواكانى نةتةوةى كورد سياسةتى بةعةرةبكردنء
ئاوارةكردن، ثاكتاوى رِةطةزى, شالاَوى ئةنفالء بةسووتماككردنى كوردستانى ثيَرِوَ
كرد.. ئيدى بةعس وةك تاوانبارترينء درِةندةترينء قيَزةوةنترين رِذيَمى ناوضةكةو
جيهان ناوى دةركردو ناسرا.
بزاظى رزطاريخوازى طةلى كوردستان بوَ ئازادىء رزطارى
دريَذةى بة تيَكوَشانداوة. قوربانى زوَرو زةوةندى بةخشيوة، كارةساتء مةرطةساتةكان
لةسةر خةبات موكرِتريان كردووة. بةهةولَء تيَكوَشان ء سةرهةلَدانى جةماوةرى, داطيركةر لةبةشيَك لةخاكى باشوورى كوردستان
رِاونرا، ثةرلةمانء حكومةتى هةريَم دامةزران. نزيكةى 15 سالَ دةبىَ كة لايةنة
سياسيةكانى كوردستان فةرمانرِةوايى دةكةن، كوردستانيان بوَ خوَيان نيشتيمانى
خوَيان بةرِيَوةدةبةن، ئةطةر هةلَةو كيَماسىء نارِيَكيش لة دةستةلاَتء شيَوازى
بةريَوةبردندا هةبىَ، هيَشتا دةستةلاَتى خوَمالَى لةدةستةلاَتى بيَطانة باشترة.
ئيسماعيل بيَشكضى دةلَىَ:ـ" خراثترين دةستةلاَتى كورد بوَخوَيان، لةباشترين
دةستةلاَتى بيَطانة باشترة". بةلاَم ديسانةوةى بةو ماناية نيية كة ئيدى
جةماوةر رةخنة لةدياردة دزيَوةكان نةطرىَء لة بةرانبةر كيَشةكانى روَذانةو دياردةى
طةندةلَيدا دةنط بةرزنةكاتةوة، بير لةديموكراتيزةكردنء ئازادى بيرورِا نةكاتةوة!.
ماوةيةكة ليَرةو
لةوىَ دةنطى بيَزارى لة بةرانبةر دياردةى طةندةلَى كة زوَرينةى دامء دةزطاكانى
داثوَشيوة، بةرز دةبيَتةوة. رةفتارى دةستةلاَتداران نيطةرانى و نائوميَدى لة دلَى
هاولاَتياندا دةضيَنىَ. هةندىَ جار رةخنةو طللةيىء نا رِةزايةتى، ريَثيَوانء
خوَثيَشاندانى بةدواداهاتووة، تيَكدانء خراثةكارى ليَكةوتوَتةوة. ثاشظةرِوَيانة
رةفتار لةطةلَ ريَثيَوانء ئامانجى سةرةكيداكراوة,
ويَنةيةكى نةويستراو و ناشيرينى ثيَشانداوة. بةلاَم ئايا ئةو رةخنةو
طللةيىء ريَثيَوانانة هةر هةموويان بىَ بنةمانء لة خوَرِاوة سةريان هةلَداوة!؟.
هةلَبةت هاويَركردنى نارِةواو جياوازيكردن لة نيَوان تاكةكانى كوَمةلَ،
زةقكردنةوةى نابةرانبةرىء ثةرةسةندنى طةندةلَى، ضارةسةرنةكردنى كيَشةى طرانىء نيشتةجيَبوون،
هةولَنةدان بوَ ضارةسةركردنى طرفتء ئاستةنطةكانيان سةرضاوةى ئةو رةخنةو طللةيىء
ريَثيَوانانةن. ئةوكاتةى دةستةلاَت دةرطةى لة خواستةكانى طةل نةكردبيَتةوة و طويَى لةدةنطيان نةطرتبىَ،
ثةنا بوًَ خوَثيشاندانء ريَثيَوان بردراوة. لة هةندىَ شويَن بة ئةنقةست يا
هةرِةمةكيانة رةوتى ريَثيَوانةكة بةرةو تيَكدانء طيَرةشيَويَنى بردراوة. خةلَكيَك
بوَ خواستةكانيانء ضارةسةركردنى كيَماسىء ريشةكيَشكردنى طةندةلَى لة مالَةكانيان
بيَنةدةرىَء برِذيَنة سةر شةقامةكانةوة,
هةرطيز ئةو مافة بة خوَيان نادةن كة ثةلامارى شويَنة طشتييةكان بدةنء زيان
بة ولاَتيان بطةيةنن. ئةوانةى دلَسوَزانة دةنطى نارِةزايى لة بةرانبةر دياردة
دزيَو و كوَنينةكان بةرزدةكةنةوة, هةرطيز
بوَ ئةو ئاستة دانابةزن كة ثروَذة خزمةتطوزاريةكان ثةكبخةن و ذيَرخانى ئابوورى
لاواز بكةن.
طةورةبوونى
دةنطى نارِةزايى، ئةستووربوونى رةخنةو طللةييةكان، سازكردنى خوَثيَشاندانى
ريَثيَوانةكان، دةسةلاَتدارانيان بةسةردوو سةنطةر دابةشكردووة، سةنطةرى يةكةم
ثيَيواية تةواوى ئةو ئاكارانة بة فيتى دوذمنانة، ثلانى دةرةكيية، ئامانج تيَكدانء
لةباربردنى ئيَدارةى كورديية، بوَ ئةوةية وا ثيَشان بدرىَ كة كوردستانيان تواناى
بةرِيَوةبردنى خوَيانيان نيية، ئيتر دةبىَ سةركوت بكريَنء خاموَش بكريَنةوة.
سةنطةرى دووةم، ثيَيواية كة بةرِاستى طةندةلَىء كيَشةى روَذانة هةن، بةلاَم بة
ئةنقةست طةورةدةكريَنةوة، بوَية دةبىَ هةم ضاكسازى بكرىَ، هةميش رِيَطة نةدرىَ ئةو
نارِةزايى بوونة بةرفراوان ببىَ. سةنطةرى يةكةم دةرسء ئةزموونى لة ميَذووى رِذيَمة
داثلَوسيَنةرةكان وةرنةطرتووة، هةموو دةنطة نارِازيةكان بة دةستى دةرةكىء تابوورى
ثيَنجةم دادةنىَ، هيَز بة يةكلاكةرةوة دةزانىَ، لة ثيَناو دةستةلاَتء مانةوةيدا،
بةرتةسككردنةوةى ئازادىء شيَواندنى ديموكراسى بة مافى رِةواى خوَى ليَكدةداتةوة.
بةمةش برينةكة قولَتر دةبيَتةوة، رةوشةكة ئالَوَزتردةبىَ , لةسةريَكةوة دةستةلاَت
ئامادة نابىَ شاننزمى لة بةرانبةر خواستةكانى جةماوةردا بكات، لة سةريَكي ديكةشةوة
جةماوةرى نارِازى ئةو توَمةتانة لةسةر خوَيان ثةسةند ناكةنء ريَطةش نادةن بةو
بيانوَيةوة سةركوت بكريَنء دةنطيان خاموَش بكريَتةوة.
ئةطةر بة ووردى
لة ناوةرِوكى ئةو خواستانة وردبينةوةو ليَيان نزيك بكةوينةوة كة نارازييان بةرزى
دةكةنةوة، كارى بوَ دةكةنء داواى جيَبةجيَكردنيان دةكةن، دةبينين هيض يةك لةو خواَستانة
سةرضاوةى لة دووذمنايةتىء هةلَتةكاندنى دةستةلاَت نةطرتووة. ئامانج دادثةروةرى
كوَمةلاَيةتىء ضارةسةركردنى طرتء كيَشةكانى ذيانء نةهيَشتنى نا بةرابةرىء دياردةى
طةندةلَىية. ئةو ولاًَتيانةى ليَرةو لةوىَ ريَثيَوان دةكةن، هةرطيز داواى
رووخاندنى دةستةلاَتى خوَمالَى ناكةنء ناشيانةوىَ جاريَكى ديكة دووذمنء داطيركةر
بيَننةوة و فةرمانرِةوايى بكةن. كةواتة نة دةستى دةرةكى لة ئارادا هةيةو نة
تابوورى ثيَنجةميش بوونى هةية، نابىَ دةستةلاَتيش بةو بيانوَيةوة دةنطى نارِازييان
كث بكاتةوةو سةر كوتيان بكات.
جةماوةرى كوردستان لة ثيَناو ئازادىء بة دةستهيَنانى
مافةكانى خوَى شةرِى مانء نةمانى لةطةلَ داطيركةراندا كردووة، رووباريَك خويَنى بة
خشيوة، بةرطةى كيمياوىء ئةنفالء جينوَسايدى طرتووة، بوَية هةرطيز كار بوَ ئةوة
ناكات كة داطيركةر بهيَنيَتةوةو ميَذوو دووثات بكاتةوة . جةماوةر كة دةبينىَ
هةلاَويَردنء جياكارى لةكارداية، نابةرابةرىء طةندةلًَى برةويان ثيَدةدرىَ،
كوَمةلَطة بةرةو حيزبى كردن راثيَض دةكرىَء دةستةلاَتيش طوىَ لة هاوارو
ثارِانةوةكانى ناطرىَ، بة ناضارييةوة ثةنا بوَ شيَوازيَك دةبات تا لوتكةى
دةستةلاَت بة ئاطابىَو هةست بة ئازارو كيَشةو طرفتةكاني بكات.
بة طويَرةى ياسا
هةموو تاكةكانى كوَمةلَ لة ئةركء مافدا يةكسانن، دةستةلاَتى خوَمالَيش بانطةشةى
ئةوة دةكات، بةلاَم كاتىَ دةستةو ريَكخراوو لايةنيَك لةسةرووى هةرِةمةكةوة
دادةنيشن، فةرمان دةردةكةنء برِيار دةدةن، مافةكانى خوَيان طةشة ثيَدةدةنء
دةيثاريَزن، ئةوانى ديكةش لة ذيَرةوة
رادةطيريَنء ئةركيان ثيَدةسثيَردرىَء مافيان فةراموَش دةكرىَ، ئيتر ناضار
طللةيى دةكريَ، رةخنة دةطيريَ، جةماوةر
دةرِذيَنة شةقامةكانةوة، ئةمةش بةم واتاية نيية كة دووذمن هانيان دةداو ثلانى
دةرةكى بوَ لةباربردنى دةستكةوتةكان لة ئاراداية. كاتىَ هةذاران نا بةرابةرى
دةبيننء لةطةلَ طرفتء ئاستةنطةكانى بذويَويدا دةستء ثةنجة نةرم دةكةن، بةلاَم
بةرثرسان كوَشكء بالَةخانة هةلَدةضنن، بازارو بازرطانى موَنوَثوَلَ دةكةن، تةنيا
ئةوةيان بوَ دةميَنيَتةوة كة رةخنة بطرنء داواى مافى زةوتكراويان بكةن. ئةو كاتةى
جةماوةر بة مةبةستى دلَنيابوون لةضارةنووسى خوَىء ولاَتةكةى ريَثيَوان دةكا بةو
ماناية نيية كة هاوهةنطى لةطةلَ تيروَريستانء كوَنةثاريَزانةوة كراوةو لةدوورةوة
نةخشةى بوَ دارِيَذراوة. كاتىَ حزب دةست دةخاتة ناو بضووكترين بوارى ثةروةردةو بارهيَنان،
كوَمةلَطة بةرةو حزبىبوون ثةلكيَش دةكرىَ، حزبايةتى بوَ ناو دايةنطةو باخضةى
ساوايانء قوتابخانة سةرةتاييةكان شوَرِدةكريَتةوة، ولاَتيان مافى خوَيانة لةو
دياردةية بترسيَنء رةخنةى ليَبطرن، ئةو رةخنة طرتنة بة فيتى دوذمنء ناحةزانى
نةتةوةكةمان نيية، ئامانج بنياتنانى كوَمةلَطةيةكى موَديَرنء هاوضةرخة.
كاتىَ جةماوةر دةبينىَ ريَكخستنةكانى حزب فوَرِمى
زانيارى طةرِةكةكان بةسةر مالاَن دابةش دةكةنء دةنووسن:ـ ئةوةى زانيارى هةلَةبدات
خوَى بةرثرسيار دةبىَ، بةناضاريةوة طللةيى دةكاتء رةخنة دةطرىَ، ئةو هةنطاوة دةستى
دةرةكى تيَداية، مةبةست ثيَكهيَنانء بةهيَزكردنى دامودةزطاكانى رِةسميية. ئةطةر
ئارمانج لة دابةشكردنى فوَرِمى زانيارى طةرِةكةكان، وةدةستهيَنانى زانيارى طرنطة
بوَ ثاراستنى رةوشى ئاسايش و بوَ نيشتيمان سوودمةندة، با موختارى طةرِةك يان بنكةى
ثوَليسء ئاسايش بةو كارة هةلَبستن!.
دةستةلاَت دةبىَ
بة ضاوى ثاريَزةر لة ولاَتيان برِوانىَ . بةرنامةى خزمةتطوزارى ثيَشكةش بكات، طوىَ
لة داواكانى جةماوةر بطرىَ، هةولَى ضارةسةركردنى كيَشةكانى روَذانة بدات، دياردةى
طةندةلَى هةلَتةكيَنىَء ضاكسازى بةرِيَوةببات، جياوازى لة نيَوان حزبىء ناحزبيدا
نةكات، مافى هةمووان لة دامةزراندنء كاركردندا ثاريَزيَزراو بىَ. دةستةلاَت دةبىَ
بة سوَزو بةلَيَنةكانى خوَى وةفاداربىَ، ئاسوودةيىو بةختةوةرى وةكهةظى دةستةبةر
بكات. نابىَ دةستةلاَت بةضاوى طومانء نةيار لةولاَتيان برِوانىَء بيانخاتة ذيَر
طةردبيني تيذةوة، يان لة ناو تةرازووى
بةرذةوةندةكانى حزبيةوة رايانبطريَ. مروَظ
كاتيَك خوَى بة ولاَتيةكى تةواو دةزانى كة مافةكانى ثاريَزراوبن، طوىَ لة
رِاو ثيَشنيارةكانى بطيرىَ، خواستء كيَشةكانى فراموَش نةكريَن، لةسةر رِامانى
سياسىء بوَضونى جياوازةوة رِاونةنرىَء نةطيرىَ. دةبىَ دةستةلاَت بةضاوى دلَسوَزىء
ثيَشنيارةوة لة رِةخنةكانى ولاَتييان برِوانىَ. زوَر طرنطة دةستةلاَتى خوَمالَى
باوةرِ بةو راستيية بهيَنيَ كة تابوورى ثيَنجةم لة ثشت ريَثيَوانةكانء خواستةكانى
ضاكسازى دانيية. لةلايةكى ديكةوة خوَ طنخاندنى دةستةلاَتء ليَنةثرسينةوة لة كةمتةرخةمانء ليَثرسراوة ثةيوةنديدارةكان
رِةخنةو طللةيىء نارِازيبوون طةورةتر دةكات. بوَ دةبىَ دةيان بةلَيَن بوَ
نةهيَشتنى كيَشةى سووتةمةنى بدرىَء ضارةسةريش نةكرىَء ليَثرسينةوة لةطةلَ كةسيشدا
نةكرىَ!. دةيان تةقينةوة ئةنجام بدريَن و كارى تيَكدةرانة بةريَوة بضن، بةلاَم
بةرثرسيَكى ئةو بوارة بانط نةكرىَء ووتةى وةرنةطيرىَ!. بوَ نةهيَشتنى رِةخنةو
طللةييةكانى جةماوةر دةبىَ دةستةلاًَت ضاو بة كارةكانى خوَىء بةرنامةكانىدا
بخشيَنيَتةوة. ليَثرسينةوة لةطةلَ ئةو بةرثرسانةدا بكات كة كةمتةرخةمى لة سنوورى
كارةكانى ئةوانةوة سةر هةلَدةدات. ديسانةوة نابىَ دةستةلاَت طوىَ لة ثاكانةى ئةو
بةرثرسانة بطرىَ كة جةماوةر و رِةخنةطران بة تابوورى ثيبَنجةم لة قةلَةم دةدةنء
دةيانةوىَ لةو ثةنايةوة كةمتةرخةمى و هةلَةكانى خوَيان ثةردةثوَش بكةنء
ضةواشةكاريش لة ئاست دةستةلاَتى سةروودا بنويَنن. بةداخةوة هةندىَ لةكةمتةرخةمان
ضاوى سةرووى دةستةلاَت لةسةر راستيةكاندا لادةدةنء تراويلكةى هةبوونى تابوورى
ثيَنجةمء دةستى دةرةكى قوت دةكةنةوة.ئةم خوَدزينةوةية سوود بة دةستةلآت ناطةيةنيَ و لة بةرذةوةندي نيشتيمان دانيية.